TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunca kabul edilen bedelli askerlik düzenlemesine göre 31.12.1993 tarihine kadar doğanlar da dâhil olmak üzere 25 yaşını dolduranlar 15.000 TL bedel ve 21 günlük zorunlu eğitim şartıyla bedelli askerlikten yararlanabileceklerdir.
Normal şartlarda bedelli askerlik ile askerlik görevini yerine getirenler kıdem tazminatı talep etme hakkına sahip değillerdir. Nitekim bedelli askerlikte çalışmayı engelleyecek bir durum mevcut değildir. Ancak kabul edilen yeni yasal düzenleme gereği 21 günlük zorunlu eğitim şartı getirilmiş olması nedeniyle çalışmayı etkileyen ve işten ayrılma durumu söz konusu olduğundan kıdem tazminatı alma hakkı elde edilir.
1475 S.K madde 14 gereği askerlik şubesinden sevk belgesini alan çalışan bu belgeyle sözleşmenin feshini bildiren dilekçeyi işveren kuruma teslim etmesiyle işveren kıdem tazminatını ödemekle yükümlü olur. Ancak feshin akabinde askeri görev henüz yerine getirilmeden başka bir yerden çalışmaya başlaması durumdan işçi kıdem tazminatı alma hakkını kaybederken işveren kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğünden kurtulur. Kıdem tazminatı hesabında son brüt ücret göz önünde bulundurulmaktadır. Bildirdiği üzere kıdem tazminatı son brüt ücretle çalışılan yılın çarpımından elde edilen rakamı ifade etmektedir.
2018 yılı için kıdem tazminatında baz alınacak aylık brüt ücretin üst limiti 5.001,76 TL yani çalışan kişinin aylık brüt ücreti bu tavan tutarının üzerinde bir değer dahi olsa, tavan tutar baz alınarak hesaplama yapılır.
3 ağustos 2018 tarihli ve 30498 sayılı resmi gazete ’de yayımlanan 7146 sayılı askerlik kanunu ile diğer bazı kanunlarda ve 663 sayılı kanun hükmünde kararnamede değişiklik yapılmasına dair kanun 2. maddesi ile askerlik Kanunu’na eklenen geçici 55. madde 4. fıkrasında “bu madde hükümlerinden yararlananlar temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılırlar.” hükmü bulunmaktadır. Kanaatimizce burada işçinin seçimlik hakkı bulunmaktadır; dilerse iş sözleşmesini askerlik sebebi ile feshedip kıdem tazminatını talep edebilir; dilerse de iş sözleşmesini feshetmeyip, ücretsiz izin talep edebilir ki bu durumda işveren geçici 55. maddede yapılan yeni yasal düzenleme gereği bu talebi karşılamak zorundadır.
İşçi işten ayrılıp kıdem tazminatını almak isterse;
bedelli askerlik düzenlemesinde yer alan “bu madde hükümlerinden yararlananlar temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılırlar.” hükmü sadece işverenler için bağlayıcıdır. Düzenleme işçinin muvazzaf askerlik nedeniyle iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatı talep etme hakkını ortadan kaldırmamaktadır diye düşünmekteyiz.
Burada akla gelen soru, bedelli askerliğin de hükümdeki muvazzaf askerliğin kapsamına girip girmeyeceğidir. Gerek kanun maddesinin konuluş amacı gerek Yargıtay’ın muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle işten ayrılıp kıdem tazminatı alma noktasında kabul ettiği temel husus, işçinin muvazzaf askerlik sebebiyle fiilen bir gün dahi olsa askere gidip askerlik yapmasıdır. Kanaatimizce işçi, eğer bir gün dahi olsa fiilen askerlik yapmak durumunda kalıyorsa muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla kıdem tazminatı alma hakkını kazanacaktır. Tüm bu açıklamalar ışığında; son bedelli askerlik düzenlemesinde, 21 günlük temel askerlik hizmetini fiilen yapmak zorunlu olduğundan, işçi için muvazzaf askerlik hizmeti koşulu sağlanmış olup, kıdem tazminatı alma hakkına sahip olunacağı düşünülmektedir. Ancak, işçinin işten bedelli askerlik sebebiyle ayrıldığını “askerlik sevk belgesi” ile ispatlaması gerekir. Aksi halde kıdem tazminatı alamaz.
Av. Aynur GÜLER